Ο Σούμαν θεωρούσε αυτό το έργο ως το αριστούργημα της θρησκευτικής μουσικής του Μέντελσον και γενικότερα της θρησκευτικής μουσικής του καιρού του. Στις 28 Μαρτίου 1837 ο Μέντελσον παντρεύτηκε την Σεσίλ Ζανρενό (Cecil Jeanrenaud), κόρη ενός πάστορα της κοινότητας των Ουγενότων της Φρανκφούρτης. Ο Ψαλμός 42 υπήρξε ο καρπός του γαμήλιου ταξιδιού του συνθέτη στη Ρηνανία. Επιστρέφοντας στη Λειψία ο Μέντελσον πρόσθεσε ένα δεύτερο χορωδιακό (με χρονολόγηση Δεκέμβριος 1837) του οποίου το κείμενο Preis sei dem Herrn, dem Gott Israels δεν ανήκει στο Ψαλμό 42. Αυτή η πρώτη εκδοχή παρουσιάστηκε για πρώτη φορά την 1η Ιανουαρίου 1838, με σολίστ την Αγγλίδα τραγουδίστρια Κλάρα Νοβέλο (Clara Novello). Αμέσως μετά ο Μέντελσον πρόσθεσε ακόμη τέσσερα κομμάτια, αρκετά μακριά από το πνεύμα των δύο αρχικών. Αυτή η δεύτερη εκδοχή παρουσιάστηκε σε μια φιλανθρωπική συναυλία στις 8 Φεβρουαρίου 1838. Ο Μέντελσον παρουσίασε επίσης το έργο στη συναυλία της 21 Μαρτίου 1839, όπου διηύθυνε και την πρώτη εκτέλεση της Συμφωνίας αρ. 9 σε ΝΤΟ μειζ. του Σούμπερτ.

Η επιλογή αυτού του Ψαλμού (από το βιβλίο των Ψαλμών της Π. Διαθήκης) – η έκκληση για βοήθεια μιας απελπισμένης ψυχής, διψασμένης για το Θεό – ίσως φανερώνει τη διάθεση του νιόπαντρου Μέντελσον. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα θρησκευτικό δώρο, προσφορά στη νεαρή σύζυγο. «Το τρυφερό και δυνατό πάθος που κυριαρχεί σε αυτή τη σύνθεση έχει πράγματι τη πηγή του στην αποκλειστική εμπιστοσύνη του στο Θεό, και στο συναίσθημα της απόλυτης υποταγής στη θέλησή Του» (F. Hiller). Τα συναισθήματα υποταγής, η τρυφερή μελαγχολία, η νοσταλγία του Θεού, ταιριάζουν απόλυτα με την τέλεια ευτυχία που ζούσε πλέον ο συνθέτης.

Αυτό το ιδιαίτερο χρώμα, κύριο χαρακτηριστικό του συνθέτη, φαίνεται κυρίως στο πρώτο μέρος, όπου η τονικότητα της ΦΑ μειζ., που παραδοσιακά χρησιμοποιείται σε έργα με ποιμενικό περιεχόμενο, αποδίδει πλήρως τον βουκολικό χαρακτήρα του πρώτου στίχου. Αυτό το αργό βουκολικό ποίημα ανοίγει με ένα στοχαστικό βηματισμό, μια αργή ορχηστρική άνοδο. Οι αρμονικές καθυστερήσεις δημιουργούν ένα πλαίσιο έντασης, από όπου υψώνεται σαν στεναγμός μέσα σε ένα τοπίο φθινοπωρινής ομίχλης το τραγούδι των αλτών. Αυτή η ήρεμη διατονική μελωδία επαναλαμβάνεται σε μίμηση και υψώνεται εκφραστικά. Το κεντρικό μέρος (σε ΛΑ ελ.), πιο χρωματικό και ανήσυχο, ηρεμεί σύντομα.

Πηγή: Guide de la Musique Sacreé et Chorale Profane (de 1750 à nos jours), FAYARD, 1993.

Ψαλμός 42 (41):

Ελληνικά: Ὃν τρόπον ἐπιποθεῖ ἡ ἔλαφος ἐπὶ τὰς πηγὰς τῶν ὑδάτων, οὕτως ἐπιποθεῖ ἡ ψυχή μου πρὸς σέ, ὁ θεός.

Γερμανικά: Wie der Hirsch schreit nach frischem Wasser, so schreit meine Seele, Gott, zu dir.

Λατινικά: Sicut cervus desiderat ad fontes a quarum, ita desiderat anima mea Dominum.